يماريهاي گوارشي

1-اسهال

اسهال معمولاً به اجابت مزاج مكرر يا آبكي اطلاق مي گردد .در اسهال جذب آب كاهش مي يابد و بيشتر آب بدن از طريق مدفوع دفع مي گردد.در افرادي كه دچار اسهال حاد شده اند اگر از ديگر جهات از سلامت كامل برخوردار باشند معمولاً داراي علت عفوني مي باشند و اغلب علايم مختلفي به همراه آن وجود دارد از جمله تب،سردرد،بي اشتهايي،استفراغ،ناراحتي و درد عضلاني مي باشد.اگر علت اسهال حاد ويروس باشد اين بيماري براي يك تا سه روز ادامه پيدا مي كند مرگ بندرت روي مي دهد مگر در افرادي كه پيش از آن از ناتواني رنج مي برده اند و در طي بيماري بشدت كم آب شده اند.اسهالي كه در فاصله دوازده ساعت از صرف غذا بوجود آيد به احتمال زياد به دليل خوردن يك سم از پيش تشكيل شده مي باشد.

درمان:درمان عمومي اسهال حاد شامل استراحت و تشويق به مصرف مايعات مي باشد در كودكان و افراد مسن گاه نياز به جانشيني آب و الكتروليت از راه داخل وريدي خواهد بود.از محلولهاي قندي –نمكي خوراكي در درمان اسهال حاد بيماراني كه عامل اسهال آنها چيز ديگري به جز باكتريهاي توليد كننده آنتروتوكسين مي باشند،نيز استفاده مي گردد.

در اسهال مزمن

يعني اسهالي كه هفته ها يا ماهها بطور ثابت يا متناوب باقي مانده است ممكن است علامتي از يك بيماري جدي باشد.يكي از علت هاي ايجاد اسهال مزمن و كاهش وزن ازدياد رشد باكتري در روده باريك مي باشد.

2-يبوست

يبوست شكايت شايعي مي باشد .بيمار از كاهش دفعات دفع،دفع ناقص و يا مدفوع سفت شاكي است.براي تخليه مدفوع ممكن است نياز به زورزدنهاي غير معمول باشد .از علل بوجود آورنده يبوست مي توان به ناكامي بودن فيبرهاي غذايي ،عدم انجام ورزش و عدم اختصاص زمان كافي جهت تخليه كامل مدفوع و سفرهاي طولاني را بيان كرد .براي درمان بيوست معمولاً از داروهاي مسهل استفاده مي شود اما تصحيح عواملي كه ذكر شد و دادن اطمينان به بيمار بر تجويز مسهل ارجحيت دارند و ممكن است تمام مشكلات بيمار را نيز حل كنند.از علائم يبوست خستگي ،سردرد ،اختلالات گوارشي مانند بي اشتهايي و انواع سوء هضم مانند نفخ را مي توان نام برد.

3-آپانديسيت(التهاب حاد آپانديس)

بيشترين شيوع التهاب حاد آپانديس در دهه دوم و سوم زندگي مي باشدكه ابتلاي به اين بيماري در زن و مرد يكسان است.تصور مي شود كه هميشه عمده ترين عامل اوليه در ايجاد بيماري آپانديسيت،انسداد مجراي آپانديس مي باشد در حالي كه در بررسي هاي اخير مشخص شده است كه زخم مخاطي اولين ضايعه اي است كه در اكثر بيماران ايجاد مي شود كه علت بوجود آمدن زخم نا مشخص مي باشد ولي تصور مي شود كه يك عامل ويروسي دراين امر دخيل باشد.اخيراًتصور مي شود كه احتمالاً عفونت با ارگانيسم هاي يرسينيايي عامل ايجاد اين بيماري مي باشند.

باكتريها در داخل مجرا تكثير مي يابند و به ديواره آپانديس تهاجم مي كنند در نهايت سوراخ شدن آپانديس رخ مي دهد .اولين علامت بيماري كه علامتي هميشگي و بدون تغيير در آپانديس مي باشد .،درد شكمي است علت ايجاد درد را انقباضات آپانديسي و اتساع مجراي آپانديس مي دانند.اين درد معمولاً بطور مبهم در نواحي اطراف ناف قرار دارد كه دراغلب موارد بيمار احساس نياز شديد به دفع مدفوع و گاز روده دارد ولي هيچكدام از اين اعمال باعث بهبودي زجر بيمار نمي شود.با انتشار التهاب تيپ درد تغيير مي كند و بصورت دردهاي جسماني مداوم و شديدتر مي شود كه با حركت بيمار يا سرفه تشديد مي شود و معمولاًدر ناحيه اربع تحتاني راست شكم قرار دارد .بي اشتهايي بقدري در آپانديسيت حاد شايع است كه اگر احساس گرسنگي در بيماري وجود داشت بايستي بطور جدي به بيماري آپانديسيت حاد مشكوك شد.تهوع و استفراغ نيز در بعضي از بيماران وجود دارد.سوراخ شدن آپانديس از 24 ساعت پس از شروع علائم بيماري نادر مي باشد اما پس از گذشت 48 ساعت از شروع بيماري ميزان سوراخ شدن آپانديس به حدود 80 در صد مي رسد .اگر تشخيص اين بيماري مد نظر مي باشد بايستي از مصرف مكرر مسهل ها و تنقيه ها پرهيز كرد و براي بيماري كه تشخيص آپانديسيت حاد در او مشكوك مي باشد نبايد آنتي بيوتيك تجويز شود زيرا باعث مخفي شدن علائم ابتدائي سوراخ شدن آپانديسيت مي شود.درمان آپانديسيت حاد عمل جراحي فوري و برداشتن آپانديس است.

4-التهاب حاد معده(گاستريت حاد)

گاستريت التهاب مخاط معده مي باشد .عوامل متعددي موجب آسيب مخاط معده مي شوند كه شامل استفاده از داروهاي مختلف مثل آسپيرين ،آنتي بيوتيك ها و مواردي نظير الكل ،ادويه جات و نيز خوردن اسيدها و قلياهاي قوي و ابتلا به بيماريهاي عفوني موجب گاستريت مي شوند.از علائم آن مي توان تهوع و استفراغ ،درد قسمت فوقاني شكم رانام برد.

وجود گاستريت حاد معمولاً با يافتن خون در مدفوع حدس زده مي شود.

براي درمان اين بيماري حفظ حجم خون و رساندن آب و الكتروليت ها به بدن از اقدامات مهم بشمار مي رود.در موارد گاستريت حاد اجتناب از مصرف كليه موادي كه سبب تحريك معده مي شوند شامل الكل،سيگار ،ادويه جات ،داروها ،داشتن رژيم غذايي مناسب درمان خونريزي معده و در موارد شديد عمل جراحي از عوامل موثر و درمان كننده گاستريت حاد و مزمن به شمار مي آيند.

5-زخم معده

بيشترين شيوع زخم معده در دهه ششم عمر ميباشد و اندكي بيش از نيمي از موارد آن در مردان ديده مي شود زخم هاي معده عميق بوده و از مخاط آن رد مي شوند .علت اين بيماري كاهش مقاومت مخاط معده نسبت به هضم است نه ناشي از ترشح زياده از اندازه شيره معده البته اختلالات رواني در ايجاد زخم مذكور تأثير غير قابل انكاري را دارند.

از علائم زخم معده می توان درد،سوزش،اتساع شکم،تهوع،استفراغ،بی اشتهایی،لاغری،

کم خونی را نام برد .درمان این بیماری در موارد خوش خیم جنبه التیامی دارد برای این منظور استراحت فکری و بدنی،آرام کردن فعالیت،حرکتی و ترشحی معده،اصلاح کردن وضع تغذیه و استفاده از آنتی اسیدها در درمان زخم معده موثرمی باشد.

در صورت بدخیم بودن و وجود سرطان ،جراحی از عوامل درمانی زخم معده محسوب می شود.

6- مسمومیت غذایی(گاستروآنتریت حاد):

ورم حاد لایه مخاطی روده و معده را گاستر و انتریت گویند علت این بیماری زیده روی در آشامیدن مشروبات الکلی ،حساسیت نسبت به برخی از غذاها ،مسومیت غذایی ،مسهل های قوی،داردهای فلزات سنگین،بیماری های عفونی ،و سوختگی ها می باشند. از علائم این بیماری می تئان بی اشتهایی ،تهوع،استفراغ،اسهال،صدای شکم را نام برد.حساسیت مواد غذایی و وجود عفونت انگلی،وجود گاستر و آنتریت،را مشخص می سازد.

استراحت،،تجویز داروهای ضد استفراغ،و ضد دل درد،غذاهای مایع،و سبک از روشهای درمانی این بیماری می باشد.

7- گاستروآنتریت عفونیت غذایی:

نوعی گاستروآنتریت حاد است که متعاقب خوردن غذاهایی که بوسیله بعضی از باکتری ها آلوده شده اند ،پدید می آیند.این بیماری ها تحت تاثیر سالمونلا ها و میکروبها پدید می آید.

سردرد،لرزتب،دردعضلانی،تهوع،استفراغ،دل پیچه واسهال شدید و گاهی شوک از علائم این بیماری بشمار می آید.

تجویز آنتی بیوتیک ها و داروهای آرامبخش و مسکن درد و اسپاسم این بیماری را درمان  می کند.

8- دل درد(ABDOMINAL PAIN )

دردی که در ناحیه شکم بعلت بیماری ها گونا گون ،اعضای داخلی شکم یا خارج شکم،منشاء بدنی یا احشائی بروزمی کند دل درد نامیده می شود.در اثر تحریک صفاق حساس،جداری،دل دردهای بدنی ودراثرآزردگی احشاء دل دردهای احشائی بروزمی کند که البته شایع ترین آن اتساع قسمتی از لوله گوارش می باشد اما اغلب بیماران از ناراحتی های مزمن شکم مانند سوء هضم ،احساس پری شکم و نفخ شکایت دارند بطور کلی دل درد بعلت اختلالات معده و روده ها مثل آپاندیست،گاستروآنتزیت،انسداد روده چسبندگیها،فتق،

تومور ناهنجاریهای مادرزادی ،گیر کردن مدفوع،جسم خارجی ،ضربه ها، زخم،انگل های روده ای،اسهال-کولیت،گرسنگی،تغذیه بیش ازحد و تجمع گازها ،اختلالات قسمت فوقانی لوله گوارش،تحریک پذیری کولون بروز می نماید.

اختلالات تناسلی اداری مثل قولنج کلیه ،انفر کتوس کلیه،اجسام خارجی،پروستاتیت،بیضه پایین نیامده،کیست تخمدان،عوارض آبستنی چون سقط آبستنی خارج از زخم،پارگی رحم،

تومور تخمدان،خونریزی بیماری های مزمن لگن نیز سببب دل درد می شوند . از سوی دیگر اختلالات کبدی ،پانکراسی،صفاتی،عروقی،لنفی،پارگیها،و عفونتها و نارسائیها موجب دل درد می شوند.اختلالات قلبی تنفسی،عصبی،روانی و ونی یا متابولیک،آرتریت ستون فقرات،مسمومیتها و پاره شدن شریا آپی گاستریک،عمقی نیز باعث درد می شوند. درهر یک از موارد فوق باید جهت رفع دل درد به درمان بیماری مربوط اقدام نمود.

9- سوءهضم(Dyspepsia)

مجموعه علائمی چون تهوع،احساس سوزش سردل،احساس درد در قسمت فوقانی شکم،نفخ و آروغ زدن،و احساس پر بودن و اتساع شکم بعد ازخوردن غذا،سوءهضم نامیده می شود.

بیماری های دستگاه گوارش،پرخوری یا تند غذا خوردن،نجویدن غذا،غذا خوردن بعد از عصبانیت،حالت هیجانی و فشارهای روانی،بلع مقدار زیادی هوا،کشیدن سیگار به تعداد زیاد،یبوست،خوردن غذاهایی که خوب پخته نشده باشند،مصرف غذاهای پرچربی با موادی چون خیار،تربچه و سبزیجات نفخ زا مثل لوبیا ،کلم، شلغم،پیاز از شایع ترین علل سوء هضم به شمار می آیند.علل مذکوروقفه درحرکت معده و ضعف حرکات دودی معده می شوند.برای درمان سوء هضم رژیم غذایی متعادل،محیط آرام و مفرح،اجتناب از کشیدن سیگار قبل از غذا،پخته بودن غذا،برطرف ساختن هیجان و اظطراب ،تجویز داروهای ضد نفخ،ضد استفراغ،وآرام بخش های عصبی تسکین آروغها به کمک داروهای خواب آورو مایعات گاز دار استفاده از میوه جات پخته موثر می باشد.

10- کولون تحریک پذیر شامل کولیت موکوسی:

شایع ترین اختلال حرکتی روده،که با احساس ناراحتی های مختلف در ناحیه شکم و اکثرا توام با یبوست می باشد،کولون تحریک پذیر نامیده می شود.تحریک عصبی و روانی در افراد عصبی مزاج،مظطرب و عجول ،تند غذا خوردن به تاخیر انداختن اجابت مزاج ،استفاده بی مورد از ملین ها،مسهل ها و تنقیه و استفاده مدوام و طولانی از آنتی بیوتیک ها ی وسیع الطیف ازعلل عمده این بیماری می باشند.

از علائم این بیماری دفع مدفوع سفت و سخت پوشیده از موکوس و بلغم ،زور زدن هنگام دفع،یبوست و گاهی اسهال بطور متناوب،سردرد،بی خوابی،بی اشتهائی،به هنگام صبح،خستگی و علائم سوء هضم می باشند.

البته باید توجه داشت که همراه بودن اسهال با علائمی چون لاغر شدن،تب،دل پیچه و اسهالی که به هنگام شب بیمار را برای اجابت مزاج بیدار کنند،کم خونی و وجود خون یا چرک در مدفوع مهم و خطرناک است .روان درمانی در توجیه روش های لازم برای معالجه و عوامل فیزیکی،زمینه درمان کولون تحریک پذیر را مساعد می سازد.

تحریک کولون برای اجابت مزاج بوسیله محرکهای طبیعی و عادی،اجتناب از خوردن داروها و غذاهای محرک روده نظم ذر صرفغ غذاهای نرم و ملایم ،تلاش در اجابت مزاج(یک مرتبه در روز)آن هم 15 تا 45 دقیقه بعد از صرف صبحانه،گرم نگه داشتن شکم برای تسکین درد،داروهای ضد نفخ،اجتناب ازخوردن آنتی بیوتیک ها و داروهای سفت کننده مدفون و داروهای مسکن ازمهمترین عوامل درمانی هستند.